Idea ubezpieczeń wzajemnych sprowadza się do tego, żeby zastąpić kapitał oferowany przez tradycyjny (komercyjny) zakład ubezpieczeń, dający pokrycie na wypadek ewentualnych szkód, kapitałem „wzajemnym” – czyli jakieś grupy.

Konsekwencją tej idei jest możliwość ewentualnych dopłat lub zwrotów składki. Czyli jeżeli pewna grupa np. rolników lub szpitali, zgromadzi pewien kapitał, który pozwoli pokryć szkodę, która wystąpiła w ramach tej grupy, to w przypadku pozytywnej historii szkodowej można stosować zwroty składek. Natomiast w razie negatywnej historii szkodowej tj. wtedy kiedy zebrany kapitał nie wystarcza na pokrycie szkody lub szkód, wtedy członkowie tej grupy zobowiązują się do dopłaty.

Ubezpieczenia wzajemne są popularnym rozwiązaniem np. w Niemczech czy Japonii.